Kropka (.)
Kropkę stosuje się najczęściej na końcu zdania, żeby zasygnalizować koniec danej myśli.
Johnny grew up in Birmingham in the 1980s.
Kropki wykorzystujemy także w skrótach (pisanych małymi literami) – na przykład gdy, mówimy o godzinach.
„See you at 3 p.m. tomorrow, Dave.”
(pamiętaj, że w mowie niezależnej kropkę umieszcza się przed cudzysłowem).
Przecinek (,)
Czasami przecinek określa się mianem interpunkcyjnego odpowiednika oddechu, dlatego też tak samo, jak oddech, pełni funkcję przerwy pomiędzy poszczególnymi elementami zdania. Przecinki najczęściej wykorzystuje się w następujących kontekstach:
Do oddzielenia od siebie zdań składowych (tj. „części” pełnego zdania, które zawierają podmiot i orzeczenie), zwłaszcza gdy są połączone za pomocą and, but, so, or, nor, yet lub for.
I hadn't finished my homework, but I decided to go out anyway.
Sally was feeling upset, and Romesh was not helping.
Przecinki wykorzystuje się też do oddzielania tych fragmentów zdania, które wprowadzają nowe informacje.
Na przykład:
On Tuesday we are going to an Indian restaurant.
On Tuesday, which is my birthday, we are going to an Indian restaurant.
(which is my birthday to dodatkowa informacja – reszta zdania nie straci na znaczeniu, gdy się ją usunie).
Gdy wymieniasz więcej niż dwa elementy, jeden po drugim, musisz oddzielić je od siebie przecinkiem.
For dinner last night I had soup, risotto, salad, and a chocolate brownie.
Przecinki wstawia się także po frazach wprowadzających, np.:
Grabbing her hat, Valerie rushed out of the door.
Przecinek należy również postawić w bezpośrednich zwrotach do danej osoby. Umieszcza się go wtedy między imieniem a resztą zdania. Wróćmy do przykładu z początku wpisu.
Let's eat, Clare.
Jeśli masz wątpliwości, czy w danym miejscu powinno się użyć przecinka, spróbuj go najpierw wstawić, a potem pominąć. Czy znaczenie zdania się zmieniło? Czy wersję z przecinkiem łatwiej zrozumieć?
Średnik (;)
Średnik to taki starszy brat przecinka. Użyj go, gdy chcesz połączyć dwa oddzielne (niezależne) fragmenty zdań lub zdania składniowe, które są ze sobą powiązane, ale brakuje między nimi spójnika.
I clean my teeth everyday; I don't want to end up with tooth decay.
Zamiast średnika możesz też w tym przypadku użyć przecinka lub spójnika.
I clean my teeth everyday, because I don't want to end up with tooth decay.
Średniki można też wykorzystywać przy tworzeniu list, gdy przecinki zostały już wykorzystane, a konieczne jest oddzielenie od siebie różnych elementów (funkcjonują wtedy jako coś w rodzaju „superprzecinka”).
Dancing is great because it is gets us moving, which is good for our health; it teaches us coordination, balance and rhythm; it also encourages self expression, which can build confidence.
Dwukropek (:)
Dwukropka używa się, by zasygnalizować, że rozpoczynamy wyliczanie.
For your English class, you will need: a coursebook, a pen, a notebook, and a good teacher.
Można go także używać do łączenia dwóch niezależnych zdań składowych, gdy drugie zdanie składowe rozszerza lub wyjaśnia pierwsze albo dodaje do niego dodatkowe informacje.
She had always loved grammar: she owned multiple dictionaries and had verb lists all over the walls of her study.
Dwukropek przyda Ci się też, gdy chcesz podkreślić, że jedna z części zdania jest szczególnie ważna.
There was one thing that interested her more than anything: punctuation.
Apostrof (')
Chociaż wiele osób często korzysta z apostrofów niepoprawnie, zasady stosowania tego znaku interpunkcyjnego są dość jasne. Apostrofów używa się do tworzenia kontrakcji, czyli skróconych form zawierających czasowniki posiłkowe:
She's the smartest girl in the school. (She's = she is)
We'll be there at 7 p.m. (We'll= we will)
Don't you think summer's better than winter? (don't= do not / summer's = summer is)
Innym ważnym zastosowaniem apostrofów jest wskazanie, że dana rzecz należy do określonej osoby.
This is Dan's pencil case. (Piórnik należy do Dana)
Leroy's jacket is brown. (Kurtka należy do Leroya).
Jeśli dany rzeczownik ma już na końcu literę „s”, apostrof należy umieścić po „s”. We wszystkich innych przypadkach do rzeczownika dodaje się apostrof oraz „s” (‘s).
These are the twins' parents. (rodzice bliźniąt)
This is the Jones' family home. (dom rodziny Jonesów)
The children's clothes are on the second floor.(ubrania dzieci)
Wykrzykniki (!) oraz znaki zapytania (?)
Znaki zapytania należy zawsze stawiać na końcu pytań, chyba że mamy do czynienia z pytaniem pośrednim, którego konstrukcja jest inna.
Pytanie bezpośrednie: Where is the bank?
Pytanie pośrednie zachowujące formę pytania: Would you mind telling me where the bank is?
Pytanie pośrednie: I'd like to know where the bank is.
Z wykrzykników korzystaj ostrożnie, ponieważ łatwo z nimi przesadzić, szczególnie w mediach społecznościowych, gdzie wpisy typu „OMG!!! THAT IS AWESOME!!!” są na porządku dziennym. W bardziej formalnych tekstach wykrzykniki powinny się pojawiać tylko tam, gdzie są absolutnie konieczne, czyli w momencie, gdy wskazują na to, że ktoś rzeczywiście krzyczał. Często dotyczy to mowy bezpośredniej.
“Hey!'” John shouted. “I'm here!'”
Gdy w tekście pojawi się wykrzyknik zamknięty w nawiasie, oznacza to, że autor tekstu chciał podkreślić sarkastyczny lub ironiczny charakter wypowiedzi.
We are all really looking forward to the meeting next week (!)
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące właściwego użycia wykrzykników, lepiej ich unikaj.
Wyjątki i warianty:
Amerykańska i brytyjska interpunkcja mogą się od siebie różnić. Amerykanie preferują na przykład używanie skrótów typu Mr., Mrs. czy Dr. w wersji z kropkami, a w brytyjskim angielskim to wersje bez kropek uważa się za bardziej poprawne.
Przy korzystaniu z apostrofów dzierżawczych warto pamiętać, że jeśli rzeczownik w liczbie pojedynczej kończy się na „s”, dopuszczalne są dwie formy wykorzystania apostrofu:
This is Chris' chair.
This is Chris's chair.
Jakie są najczęściej popełniane błędy?
Uczniowie mają tendencję do nadużywania apostrofów i mylenia „’s” dotyczącego przynależności ze zwykłym „s” sygnalizującym liczbę mnogą.
There are three brown pen's. ✗
There are three brown pens. ✓
Pamiętaj, żeby używać apostrofów do określenia, co należy do kogo.
This weekend I'm going to the house of my grandparents. ✗
This weekend I'm going to my grandparents' house. ✓
Nie korzystaj z wielokropka (...), chyba że chcesz podkreślić, że w cytowanym przez ciebie zdaniu czegoś brakuje. Możesz zamiast niego użyć sformułowania „etc.”.
I like going to the beach, listening to music, meeting with friends...✗
I like going to the beach, listening to music, meeting with friends etc.✓
Pamiętaj też o różnicy między „its”, w którym „s” oznacza aspekt dzierżawczy a „it’s”, w którym „s” jest kontrakcją czasownika „is”:
I love Barcelona for it's architecture. ✗
I love Barcelona for its architecture. ✓
Czy istnieją jakieś znane przykłady popkulturowych odwołań do interpunkcji?
Oxford Comma – to nie tylko tytuł piosenki zespołu Vampire Weekend, ale też rodzaj przecinka, który czasami pojawia się przy wymienianiu rzeczowników. Niektórzy akceptują użycie tego rodzaju przecinka, inni w ogóle nie biorą go nawet pod uwagę, ale czy kogoś to właściwie obchodzi? Poza zespołem Vampire Weekend, który nagrał o tym całą piosenkę?
Help! Wykrzyknik jest jak najbardziej na miejscu w tym przeboju Beatlesów z 1965 roku – zespół błaga przecież o pomoc.
O Brother, Where Art Thou? To tytuł filmu z Georgem Clooneyem (w Polsce znanego jako „Bracie, gdzie jesteś?”), ale też bezpośrednie pytanie wykorzystujące staroangielską formę you (thou).
Ocean’s Eleven – tak, apostrof i „s” są tu we właściwym miejscu, ta jedenastka „należy” do głównego bohatera filmu, którym jest Danny Ocean.
Mini test
Każde z poniższych zdań zawiera błąd interpunkcyjny. Czy umiesz je poprawić?
- Last night for dinner I had soup pasta, salad and chocolate cake.
- Joe was tired but didn't go to bed early.
- I'd love a house with a pool, a garden, a terrace...
- I'd like to know what time the train leaves?
- There was only one thing she wanted; money.
- Its the best thing that has ever happened to me.
(Odpowiedzi)
- Last night for dinner I had soup, pasta, salad and chocolate cake.
- Joe was tired, but didn't go to bed early.
- I'd love a house with a pool, a garden, a terrace, etc.
- I'd like to know what time the train leaves.
- There was only one thing she wanted: money.
- It's the best thing that has ever happened to me.
