Dzisiejszy wpis to omówienie podstawowych angielskich struktur gramatycznych, które pomoże Ci zrozumieć, czemu wielu Polaków ma tendencje do popełniania podobnych błędów w tych samych obszarach językowych. Na końcu wpisu znajdziesz też krótki test – odpowiedz na kilka pytań i sprawdź, jak dobrze udało Ci się przyswoić przedstawione zasady! Powiedz nie „łamanej angielszczyźnie”!
CZĘSCI MOWY
Kiedyś podczas prowadzenia zajęć dla nastolatków wspomniałem coś o rzeczowniku. Jedna z mniej aktywnych uczennic przerwała mi, podnosząc rękę, żeby zapytać, czym jest rzeczownik. Reszta klasy zaczęła się śmiać, ale ja podziwiam szczerość tej dziewczyny. Nauczyciele często błędnie zakładają, że podstawowa terminologia dotycząca języka jest wszystkim znana. A czym jest rzeczownik? I czym właściwie jest przysłówek? Zanim przejdziesz do jakichkolwiek trudniejszych konstrukcji, musisz upewnić się, że Twoi uczniowie dobrze rozumieją terminologię dotyczącą czterech podstawowych części mowy. Są one podobne do tych, które wyróżniamy w języku polskim:
Rzeczownik to słowo, które reprezentuje obiekt np. a chair (krzesło) lub pojęcie np. happiness [szczęście].
Czasownik jest słowem, które reprezentuje czynność np. to run a marathon [przebiegnąć maraton]) lub stan np. to have a car [mieć samochód].
Przymiotnik to słowo, które opisuje rzeczownik np. a big house [duży dom]
Przysłówek to słowo, które...
– opisuje czasownik np. He drives quickly [jedzie szybko]
– opisuje przymiotnik np. a really big house [bardzo duży dom]
– opisuje całe zdanie lub zdanie podrzędne np. Fortunately, I remembered to phone my sister [na szczęście pamiętałam, żeby zadzwonić do siostry]
Dowiedz się więcej o częściach mowy tutaj.
SZYK WYRAZÓW W ZDANIACH
Znajomość nazw podstawowych elementów języka angielskiego pozwala przejść do bardziej zaawansowanych kwestii – na przykład zasad rządzących kolejnością słów w zdaniach. Jedną z najbardziej oczywistych różnic między składnią angielską a polską jest pozycja przymiotnika. W języku angielskim przymiotnik występuje zawsze przed rzeczownikiem, podczas gdy w polskim możliwe jest też umieszczenie przymiotnika po rzeczowniku. Na przykład:
– wysoki mężczyzna → a tall man („tall” = przymiotnik; „man” = rzeczownik)
– drukarka laserowa → a laser printer („laser” = przymiotnik; „printer” = rzeczownik)
Angielski ma dość sztywne reguły dotyczące nie tylko szyku rzeczownika i przymiotnika, ale także pozycji czasownika w zdaniu. Spójrz na zdanie poniżej i sprawdź, czy umiesz odnaleźć w nim często występujący błąd językowy.
– The rain stopped and appeared the sun.
Czy domyślasz się, co jest nie tak? Pamiętaj, że w języku angielskim przed orzeczeniem najczęściej musi pojawić się podmiot. Podmiot to osoba lub rzecz, która „wykonuje” czynność wyrażoną w czasowniku. W pierwszej części powyższego zdania podmiotem jest słowo „rain”, a orzeczeniem wyraz „stopped” (deszcz przestał padać), więc ta część zdania jest prawidłowa. Jednak w drugiej części zdania podmiotem jest „sun”, a orzeczeniem „appeared”, więc szyk wyrazów powinien zostać poprawiony, tak aby podmiot znalazł się przed orzeczeniem – „...and the sun appeared”. Wiele zdań w języku polskim tworzy się w dokładnie ten sam sposób, tzn. podmiot stoi przed orzeczeniem (np. deszcz pada, gdzie podmiotem jest deszcz). Problem polega na tym, że język polski dopuszcza o wiele większą swobodę i zdanie, w którym podmiot i czasownik zostały odwrócone miejscami (np. pada deszcz) także jest poprawne, co przysparza osobom polskojęzycznym wiele trudności przy tworzeniu zdań w języku angielskim.
ODMIANA CZASOWNIKÓW
Angielski zawiera wiele pułapek, ale akurat podstawowe zasady odmiany czasowników są w tym języku całkiem proste. Jak pewnie powtarzaliście już wielokrotnie, podczas odmiany większości czasowników przez osoby ich forma się nie zmienia. Jedyne wyjątki od tej reguły to trzecia osoba liczby pojedynczej he/she/it, w przypadku której do podstawowej wersji czasownika dodaje się końcówkę -s (lub -es dla niektórych czasowników). I tak przykładowo czasownik „work” odmienia się następująco:
– I work / You work / He works / She works / It works / We work / They work
W przypadku większości czasowników dodanie końcówki „-ed” wystarczy, aby utworzyć ich formy czasu przeszłego. Na przykładzie czasownika work możemy więc przedstawić następujące jego formy:
– Yesterday,… I worked / You worked / He worked / itd.
Jak jednak pewnie pamiętasz z czasów szkolnych, w języku angielskim istnieje wiele, ale to naprawdę wiele czasowników, które mają nieregularne formy czasu przeszłego. Przykładowo czasownik „go” jest nieregularny, a jego forma przeszła to „went”. Jak można się dowiedzieć, które czasowniki są nieregularne? Niestety najpopularniejszą metodą przyswajania tych wyjątków jest uczenie się na pamięć długich list czasowników nieregularnych, co jest prawdziwym koszmarem dla uczniów na całym świecie!
Dowiedz się więcej o czasownikach w angielskich zdaniach tutaj.
CZASOWNIKI POSIŁKOWE (I MODALNE)
Jak to możliwe, że język angielski zawiera tak niewiele zasad dotyczących odmiany czasowników, ale jednocześnie jest w stanie utworzyć z nich wiele skomplikowanych czasów, które nie istnieją w języku polskim? Odpowiedź kryje się w czasownikach posiłkowych. Są to niepozorne słowa, które wykorzystuje się w połączeniu ze zwykłymi czasownikami do modyfikowania czasownika wyjściowego. Dobrym przykładem czasownika posiłkowego jest słowo „will”. Wykorzystanie „will” razem z podstawową formą czasownika pozwala dodać do czasownika odniesienie do przyszłości. Na przykład:
– (czasownik posiłkowy) will + (czasownik) rain → Maybe it will rain tomorrow.
Niektóre czasowniki posiłkowe (zwane czasownikami modalnymi) mogą być wykorzystywane do modyfikowania nie tylko aspektu czasowego, ale też znaczenia czasowników. Na przykład połączenie czasownika modalnego „can” razem z podstawową formą czasownika wprowadza do zdania znaczenia możliwości lub zdolności:
– (czasownik posiłkowy) can + (czasownik) run → Sarah can run ten kilometres.
W analogiczny sposób czasownik modalny „should” wprowadza do zdania kontekstu rekomendacji/zalecenia:
– (czasownik posiłkowy) should + (czasownik) visit → You should visit Berlin in summer. It’s wonderful.
Zauważ, że czasowniki modalne nie zachowują się jak normalne czasowniki. Nie podlegają odmianie i nabierają sensu znaczeniowego tylko, gdy są wykorzystywane razem ze zwykłymi czasownikami. Ta właściwość może być źródłem nieporozumień dla wielu osób uczących się języka angielskiego, ponieważ w innych językach – w tym także w języku polskim – modalność może być wyrażana w inny sposób, a czasowniki oznaczające możliwość lub powinność mogą być odmienne.
Kliknij tutaj, aby spróbować swoich sił w ćwiczeniu poświęconym czasownikom modalnym.
TWORZENIE ZDAŃ PRZECZĄCYCH
No dobrze, spójrzmy prawdzie w oczy: język angielski może mieć proste zasady odmiany czasowników, ale tego samego nie da się powiedzieć o regułach rządzących zdaniami przeczącymi. W wielu językach świata zdanie twierdzące można zamienić w przeczące za pomocą jednego małego „nie” dodanego w odpowiednim miejscu. To godna pozazdroszczenia prostota! W języku angielskim zaprzeczenia opierają się na czasownikach posiłkowych. Nie jest to może trudne samo w sobie, ale oznacza, że do tworzenia zaprzeczeń trzeba wybrać czasownik posiłkowy, który koresponduje z odpowiednim czasem lub koncepcją, którą chce się wyrazić. Zaprzeczenia niektórych zdań, które pojawiły się już powyżej, wyglądają na przykład następująco:
– (Present Simple) I work → I don’t work; He works → He doesn’t work
– (Past Simple) Yesterday, I worked → Yesterday, I didn’t work
– (Future Simple) It will rain → It won’t rain
– (rekomendacja) You should visit Berlin → You shouldn’t visit Berlin
TWORZENIE PYTAŃ
W tym miejscu chciałbym przeprosić wszystkie osoby, które uczą się mojego ojczystego języka za to, jak wyglądają w angielskim zasady tworzenia pytań. W języku polskim zadanie pytania nie wymaga zbyt wielkiej ekwilibrystyki, a często wystarczy, że do zdania oznajmującego dołożymy pytającą intonację. W angielskim sprawy są trochę bardziej skomplikowane i do akcji po raz kolejny wkroczyć muszą czasowniki posiłkowe. Aby utworzyć pytanie należy zazwyczaj wstawić czasownik posiłkowy przed podmiotem. Nie jest to trudne zadanie, ale - tak jak i w przypadku zdań przeczących - czasownik posiłkowy musi odwoływać się do prawidłowego czasu:
– (Present Simple) Do you work here?
– (Past Simple) Did you work yesterday?
– (Future Simple) Will it rain tomorrow?
– (rekomendacja) Should I visit Berlin?
Czy powyższe wytłumaczenia rozwiały Twoje wątpliwości? Wszystko jasne? Pozornie tak, ale spróbuj zadać gramatycznie poprawne pytanie prowadząc naturalną konwersację. Nie zawsze jest to tak proste, jak się wydaje!
Dowiedz się więcej o tworzeniu pytań i zaprzeczeń w języku angielskim tutaj.
